samenvatting

‘De tweeling’ vertelt het verhaal van de tweelingzussen Anna en Lotte, die op zesjarige leeftijd van elkaar worden gescheiden. Het boek begint dan ook met het vertellen over hoe close ze waren en de tragische gebeurtenissen in deze korte tijd. Het overlijden van hun moeder, het ziek worden van hun vader, hoe ze na de begrafenis van hun vader uit elkaar worden gehaald en allebei ergens anders naar toe gaan. Lotte groeit op in Nederland en Anna en Zuid-Duitsland. Als zij elkaar na bijna zeventig jaar toevallig weer tegenkomen in een kuuroord in België, blijkt het vooral de oorlog te zijn die een echte hereniging van de twee in de weg staat. 
Anna groeit grotendeels op de boerderij van haar oom Heinrich, die trouwt met tante Marthe, een vreselijke vrouw die haar al het vuile werk op de boerderij laat opknappen. Haar levendige intelligentie wordt nooit erkend door haar opvoeders en haar enige houvast is de kerk, die de acties van de Duitsers goedpraat. Ze wordt huishoudster en ze bouwt een goede naam op waardoor ze terechtkomt bij een adellijke familie, de familie Von Garlitz, waarvan de man des huizes een overtuigd nazi is. Via deze baan komt ze in contact met een Duitse SS-soldaat, Martin, waarmee ze tegen het einde van de oorlog trouwt. Hij komt aan het einde van de oorlog om. Daarna wordt ze nazizuster en maakt ze van dichtbij de gruwelijkste dingen van de oorlog mee, de verminkte soldaten. 
Lotte wordt opgevoed in een Hollands pleeggezin. De vader, een egoïstische, neurotische man die graag alle aandacht op zichzelf projecteert, adoreert klassieke muziek en Lotte hoort in haar jeugd dan ook niet anders. Hij sympathiseert met de communisten. De moeder is een zorgzame vrouw. Lotte heeft drie zusjes. De familie krijgt in de oorlog onderduikers in huis, waardoor er in huis altijd een gespannen sfeer heerst. Onder die onderduikers is een Joodse violist waar ze later mee trouwt. Ze moet, omdat ze de oudste en gezondste is, vaak op voedseltocht. 
Door alle ellende die de twee mee hebben gemaakt in de oorlog is het, ondanks momenten van toenadering, vooral voor Lotte te moeilijk om zich met elkaar te herenigen. 

tijdsverloop en decor

tijdsverloop:
er zit wel een gronologische volghorden in het verhaal maar deze wordt steeds onderbroken door flasbacks. deze flashbacks bestaan dan weer uit twee verhaallijnen het verhaal hoe Lotte opgroede en haar leven leide en het verhaal over Anne der leven. 
Het verhaal begint is 1992 als ze elkaar weer ontmoeten in Spa, maar hun verhaal begind in het jaar 1916 hun geboortejaar. Het verhaal strekt zich dus uit over 76 jaar.

decor:
In de eerste plaats speelt het hele verhaal zich af in het stadje Spa. Anna en Lotte gaan hier uit eten, drinken kopjes koffie met gebak en maken wandelingen. Tijdens deze uitstapjes vertellen ze over zichzelf. 
Een hele belangrijke ruimte voor beide is ‘Het Casino’ in Keulen. Daar zijn de zussen opgegroeid, tot hun 6de. 
De verhalen van Lotte spelen zich af in Nederland. Zij woonde in Nederland bij een pleeggezin. Een groot huis, waar muziek centraal staat. De meeste van Lotte spelen zich daar af en in het tuinhuisje waar ze verliefd wordt op Ernst. Ook spelen de verhalen zich af op straat. Lotte en haar zusje moeten wel eens voedsel gaan halen, als er dan gebombardeerd wordt moeten ze hun spullen laten liggen en snel een kelder induiken. Op die manier zijn ze soms een paar dagen onderweg en komen soms weer zonder voedsel terug.
De verhalen van Anna spelen zich op veel meer plaatsen af. Ten eerste op de boerderij van haar opa en haar oom, Ze woont daar en doet daar al het werk. Na een tijdje vertrekt ze en gaat naar de huishoudschool in Keulen. Eerst gaat ze aan het werk bij Frau Stolz. Daar is de bibliotheek belangrijk. Ze hebben een hele grote bieb waar Anna veel ontspanning en troost vindt. 
Na haar ontslag gaat ze aan het werk bij Frau von Gralitz. Zij woont in een groot landhuis met veel personeel. Ze blijft daar erg lang werken, dus het is een belangrijke ruimte. 

vertelwijze

Het verhaal wordt vanuit de alwetende verteller vertelt. Dit weet je doordat je de gedachten van de twee zussen kunt lezen. Als de twee bijvoorbeeld in gesprek zijn, lees je hoe de een op de ander reageert in haar gedachten. Hierdoor kun je je goed inleven in beide personen en voor beide personen begrip krijgen. 

thema

Relatie tussen zussen
Een thema in het boek is onbereikbaarheid tussen zussen; hoe ze ook hun best doen, Anna en Lotte kunnen elkaar niet meer bereiken vanwege de kloof die de geschiedenis tussen hen heeft doen ontstaan. Anna en Lotte waren een hechte tweeling, doordat ze gescheiden worden hebben ze niet de ontwikkeling doorgemaakt die zussen met elkaar doormaken wanneer ze samen opgroeien. Hierdoor is de relatie verstoort en is er wantrouwen. Ze komen niet meer zo dicht bij elkaar als ze ooit waren. De relatie van Lotte en Anna speelt zich af tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog met alle problematiek van dien. Zoals dat Lotte een relatie heeft met een Joodse man en Anna met een nazi. Lotte krijgt een kind maar Anna is onvruchtbaar. Lotte krijgt een liefdevolle opvoeding en Anna totaal niet. Al deze contrasten leiden tot een enorme afstand tussen de twee zussen. Ze hebben beiden een totaal ander leven geleid en het enige wat hen bindt is de bloedband. Wanneer ze elkaar weer ontmoeten, hebben ze vrijwel niets om over te praten, behalve hun eigen verhalen - en het begrip voor die verhalen mist. Tussen de zussen in staat niet alleen de Tweede Wereldoorlog, maar ook een koude oorlog: in het Belgische kuuroord is het alsof de oorlog opnieuw wordt uitgevochten, alsof ze opnieuw proberen om in het gelijk te worden gesteld voor hun land. Ze proberen elkaar te overtuigen van de juistheid van hun daden in de oorlog en daarmee symboliseren ze misschien wel de vooroordelen die in de tijd van hun hereniging nog bestonden tussen Duitsland en Nederland, de twee landen die in de oorlog lijnrecht tegenover elkaar stonden en ook jaren daarna nog kampten met grote spanningen.

Schuld
Lotte wil de schuld van de oorlog op heel Duitsland schuiven en daarmee vooral op Anna. Ze heeft soms het idee dat Anna haar, door het maken van bepaalde uitspraken beschuldigd. 
“’Ik geloof niet’, Lotte kwam langzaam uit haar stoel overiend, ‘dat ik de behoefte heb om het te begrijpen. Eerst hebben jullie de wereld in brand gezet en nu willen jullie ook nog dat we ons in jullie beweegredenen verdiepen.’”(blz. 40)

Dood
De dood komt steeds terug in het verhaal, eerst gaan de ouders van Lotte en Anna dood, dan een vriend van Lotte, de man van Anna, de man van Lotte en tot slot Anna zelf. Ook sterven er natuurlijk een heleboel mensen door de oorlog.
“Nu vraag ik je, Anna was onverstoorbaar, waarom geloven we eigenlijk dat de geestelijke existentie van de overledene nog gebonden zou zijn aan die ene plek? Waarom gaan we erheen? Uit nostalgie? En wie verdienen er aan? De bloemenhanderlaren, de tuinlieden, zij die grafstenen maken, er is een hele industrie aan verbonden.”(blz. 420)

personages

Anna Grosalie:
Anna is een drukke, aanwezige vrouw. Ze wil graag zelf het meeste aan het woord en Lotte alles over zichzelf en haar verleden vertellen. Dit is soms best lastig. Doordat ze zo graag gelijk wil hebben over haar mening over de Duitsers wordt Lotte wat afstandiger. Anna en Lotte denken allebei heel anders over dat volk. Anna is daar opgegroeid en ziet de dingen van een hele andere kant. Ze blijft maar volhouden dat ze er niks aan konden doen en niemand er iets vanaf wist. Dat ze als domme mensen en goede gelovigen gewoon aan het lijntje gehouden werden. 
Haar verhouding met Lotte wordt er niet beter op, door haar vastberadenheid lijkt Lotte een steeds grotere afkeer te krijgen tegen Anna. 

Lotte Goudriaan:
Je zou kunnen zeggen dat Lotte zo’n beetje het tegenovergestelde is van Anna. Ze is rustig en wil Anna het liefst ver van zich weg hebben. Ze wil het verleden laten rusten, maar Anna blijft er maar over doorpraten.
Lotte is ook muzikaal. Door haar jeugd in een muzikaal gezin, is ze ermee opgegroeid. Ze heeft een prachtige stem en zingt ook wel eens voor publiek.
Ik vind dat Lotte in de loop van het verhaal wel wat ‘harder’ is geworden. In het begin wilde ze Anna graag ontmoeten en een band opbouwen. Nu, zo’n 45 jaar verder wil ze eigenlijk niets van Anna weten. Dit merk je al vanaf de eerste bladzijde. Dan is ze helemaal niet blij met de vrouw die haar alsmaar opwacht en mee uit vraagt. 
Uiteindelijk verandert haar mening over Anna wel. Ze krijgt steeds meer begrip voor haar en raakt onder de indruk van Anna’s verhalen. Als ze zich met Anna wil verzoenen, is het al te laat en blijft Lotte met een schuldgevoel achter.

David:
Leider van het koor waar Lotte bij zit. De twee worden verliefd en hij hint op een huwelijk, maar Lotte houdt de boot af omdat ze zichzelf nog wat jong vindt. David wordt tijdens een razzia opgepakt voor ze zich kunnen verloven en sterft.

Ernst Goudriaan:
Joods vioolbouwer. Duikt tijdens de oorlog met zijn familie bij Lotte’s familie onder. Weet tijdens een inval door de nazi’s de commandant zo in te palmen dat de rest van de familie niet ontdekt wordt, en de nazi’s weer vertrekken. Trouwt met Lotte.

Tante Martha:
Martha is een geestelijk zieke vrouw die geniet van de geestelijke en fysieke mishandeling van Anna, en zich daar dan ook ten volle voor inzet. Schoolvoorbeeld van de slechte stiefmoeder.

Title en motto

title:
de tweeling

Motto:
‘Die Welt is weit, die 
Welt ist schön, wer 
weiss ob wir uns wiedersehen.’

Het motto slaat op de situatie van Lotte en Anna, omdat zij heel lang van elkaar gescheiden waren en het was altijd maar de vraag of zij elkaar weer terug zouden zien, omdat de oorlog eigenlijk tussen hen in was komen te staan. De wereld is groot, maar toch zijn ze elkaar door toeval weer tegengekomen.

Keuze opdracht